Winterwonderland Lochem: vrijwilligerskracht en verwondering in het openluchttheater
In het Lochemse openluchttheater is Winterwonderland al meer dan twintig jaar een begrip. Wat ooit begon als een klein initiatief tussen Sinterklaas en Kerst, is uitgegroeid tot een warm familie-evenement dat volledig rust op de schouders van vrijwilligers. Geen commerciële insteek, geen groot festivalbudget, maar een organisatie die draait op betrokkenheid, creativiteit en een diep geworteld gevoel van naoberschap.
Tijdens een gesprek met drie sleutelfiguren van de organisatie, voorzitter Henk Harmsen, projectleider Sander van Voorst en vrijwilliger Dean, wordt snel duidelijk hoe groot de betekenis van Winterwonderland is voor Lochem en omgeving. Niet alleen als evenement, maar ook als motor voor verbinding, samenwerking en gemeenschapszin.
Ontstaan uit een behoefte aan gezelligheid tussen Sinterklaas en Kerst
Ruim twintig jaar geleden viel het bestuur van het openluchttheater iets op. In december waren er volop kerstmarkten, activiteiten voor volwassenen en drukte rondom de feestdagen. Maar voor kinderen en jonge gezinnen zat er juist een gat in de agenda.
“We zagen dat kinderen soms werden meegesleept over kerstmarkten. Leuk voor ouders, maar niet voor die kleintjes,” vertelt Sander. “Terwijl dat moment in het jaar juist vraagt om iets warms en lichts voor het hele gezin.”
Het idee om het openluchttheater om te toveren tot een sfeervol Winterwonderland viel al snel in vruchtbare bodem. Een winterse wandeling langs sprookjes, theater, dans en betoverende decors bleek precies te passen bij de behoefte van gezinnen uit Lochem en omstreken. De eerste editie trok ongeveer 600 bezoekers. Inmiddels is Winterwonderland uitgegroeid tot een evenement waar in een paar uur tijd zo’n 3000 mensen doorheen stromen.
Een organisatie gedragen door bijna 230 vrijwilligers
Wat Winterwonderland bijzonder maakt, is niet alleen de sfeer op het terrein, maar vooral de enorme vrijwillige kracht erachter. Het openluchttheater telt ongeveer 230 vrijwilligers die actief zijn in verschillende commissies. Het bestuur van vijf leden vormt de basis, maar tijdens Winterwonderland is bijna iedereen betrokken.
Het vrijwilligersnetwerk bestaat uit onder meer een parkeerploeg, horecateam, kostuumgroep, decorbouwers, schilders, technici, EHBO, veiligheidscoördinatie, kassamedewerkers, PR en een creatieve groep die de scènes en verhalen bedenkt. Op donderdagavonden komen al deze disciplines samen om te overleggen, taken te verdelen en knopen door te hakken.
De 21-jarige Dean is één van de jongste krachten. Zij doet PR en speelt mee in de voorstellingen. “Het voelt hier gewoon magisch,” vertelt ze. “Het was nooit de vraag of ik mee zou doen, maar wat ik zou spelen. Je wordt vanzelf onderdeel van het geheel.”
Die vanzelfsprekendheid typeert de organisatie. Mensen stappen in omdat ze iets willen bijdragen, omdat ze zich verbonden voelen met het theater en omdat het plezier geeft om samen iets moois te bouwen.
De magie van improvisatie en spelen voor kinderen
Opvallend is dat de acteurs van Winterwonderland vooral gewone inwoners zijn, geen professionals. In het begin dacht de organisatie dat toneelspelers nodig waren, maar dat beeld veranderde snel. “Wij entertainen kinderen,” zegt Sander. “Dan gaat het erom dat je ziet wat er gebeurt in die kleine koppies. Je moet improviseren, meebewegen en het verhaal perspectief geven. Daar heb je geen vaste tekst voor nodig.”
Het creatieve proces begint met een scenariogroep die scènes en sprookjes bedenkt. Daarna gaan kostuumgroepen, decorbouwers en techniek aan de slag. Door de jaren heen zijn thema’s als Frozen, sprookjes van Grimm en Anderson, Disneyverhalen en eigen creaties voorbijgekomen. Dansgroepen als Brinio en Pop-Up sluiten regelmatig aan om het geheel nog levendiger te maken.
Sommige momenten blijven voor altijd hangen. Henk vertelt over het jaar dat Frozen centraal stond. “We hadden een straatje gemaakt waar je binnenliep alsof je echt in de film stond. De kinderen liepen daar binnen en hun ogen werden zo groot. Dat vergeet je nooit. Dan weet je waar je het voor doet.”
Ook kleine momenten zijn waardevol. Een verlegen kind dat toch het podium opkomt. Een dansje waar iedereen spontaan aan meedoet. Acteurs die met verkleumde handen blijven glimlachen omdat de kinderen zo genieten. Het zijn de hoogtepunten waar alle vrijwilligers het ieder jaar weer voor doen.
Betaalbaar en toegankelijk voor iedereen
Een belangrijke missie van het openluchttheater is dat het toegankelijk blijft voor zo veel mogelijk mensen. Winterwonderland is daarvan een treffend voorbeeld. De entreeprijs is bewust laag gehouden, rond de vier euro.
“Als je naar een groot park gaat, ben je zomaar honderden euro’s kwijt,” vertelt Sander. “Wij willen dat een gezin hier met een paar tientjes een avond vol beleving heeft. Dat is één van onze belangrijkste drijfveren.”
Die keuze vraagt veel creativiteit. Vrijwilligers bouwen vrijwel alles zelf en materialen worden vaak gesponsord of via via geregeld. Door de omvang van de vrijwilligersgroep zijn er altijd mensen die iemand kennen die kan helpen, of bedrijven die een bijdrage willen leveren.
Samenwerking met de gemeente en uitdagingen rondom regelgeving
Hoewel Winterwonderland gedragen wordt door enthousiasme en inzet, is het organiseren van een evenement in een bosrijke omgeving niet altijd eenvoudig. De organisatie heeft jarenlang te maken gehad met klachten over geluidsoverlast, wat uiteindelijk leidde tot een officieel maatwerkvoorschrift. Daarin zijn regels vastgelegd rondom geluidsniveaus, bezoekersaantallen en het aantal toegestane evenementen per jaar.
Dat heeft de organisatie veel tijd en energie gekost. “Je vraagt je soms af hoe zwaar één klacht mag wegen tegenover duizenden gezinnen die hier een prachtige avond hebben,” zegt Henk. Toch hebben zij zich altijd gehouden aan de regels en zijn er inmiddels stappen gezet om tot een werkbare situatie te komen.
Over de samenwerking met de gemeente zijn de ervaringen wisselend. Er is waardering voor het huidige contact, maar de wens blijft dat de gemeente meer meedenkt en eerder kiest voor een partnerschap dan voor een rol als vergunningverlener. Zeker voor vrijwilligersorganisaties, die veel tijd kwijt zijn aan veranderende regelgeving, zou meer begeleiding verschil maken.
Betekenis voor Lochem: verbinding, plezier en naoberschap
Het effect van Winterwonderland op de gemeenschap is groot. Jaarlijks komen duizenden bezoekers uit Lochem en omliggende dorpen naar het openluchttheater. Het evenement creëert ontmoeting, verbinding en een gevoel van trots. Vrijwilligers uit verschillende generaties en kernen werken samen en bouwen aan iets dat veel groter is dan henzelf.
Sander verwoordt het treffend: “Als je een ouder met kinderen op een bankje ziet zitten, chocolademelk in de hand, en die kinderen zie je glunderen, dan weet je precies waarom je het doet.”
Ook voor de vrijwilligers zelf betekent het veel. De opbouw, de voorbereidingen, de samenwerking en de humor zorgen voor blijvende verbindingen en vriendschappen. Winterwonderland is niet alleen een evenement, maar een jaarlijks terugkerende gezamenlijke prestatie.
Wat anderen kunnen leren
De organisatie heeft één duidelijke boodschap voor anderen die overwegen om iets op te zetten in hun eigen kern of buurt. Begin gewoon. Denk niet eerst in regels, maar in mogelijkheden. Vertrouw op de kracht van mensen. En werk vanuit het idee dat je iets doet voor de gemeenschap en met de gemeenschap.
Gruwelijk Bedankt!
Gemeentebelangen Lochem wil alle vrijwilligers achter Winterwonderland Gruwelijk Bedanken voor hun enorme inzet, creativiteit en toewijding. Wat hier wordt neergezet, laat zien hoe krachtig vrijwilligerswerk kan zijn wanneer naoberschap, betrokkenheid en plezier samenkomen. Dankzij jullie leeft Winterwonderland al twintig jaar in de harten van gezinnen uit de hele regio en blijft het openluchttheater een magische plek voor jong en oud.
Jullie zijn een inspiratie voor de hele gemeente. Gruwelijk Bedankt!